روابط علمای شیعه و دولت آل بویه

حکومت شیعه مذهب آل بویه که در سالهای 321-448 (ه - ق) در ایران و عراق توسط فرزندان بویه به نامهای علی، حسن و احمد بنیانگذاری شد یکی از مهمترین سلسله هایی است که ایران بعد از اسلام شاهد ظهور آن بوده است . تشکیل این دولت مقتدر شیعی در آغازین سالهای عصر غیبت و به هنگامی که بحران شدیدی بر جامعه شیعه حکمفرما بود برای شیعیان بسیار مفید و موثر واقع شد زیرا تسلط برخی دولتمردان این خاندان بر خلاف عباسی از فشارهای موجود بر شیعیان تا حد زیادی کاست و فضای مناسبی را برای آنان فراهم آرود. برخی علمای برجسته شیعه نظیر شیخ صدوق، شیخ مفید و سید مرتضی با حکومت مرتبط بوده و مورد عنایت پادشاهان این دودمان واقع شدند و با استفاده از امکانات و فرصتهای بدست آمد در این عهد توانستند یکی از شکوفاترین دوره های تاریخ تشیع را مخصوصا بلحاظ دفاع قابل ملاحظه از مذهب تشیع اثنی عشری در مقابل مخالفان و تدوین کتب رقم زنند بطوری که هم جامعه شیعه دوران پر تلاطمی را از سر گذراند و هم بسیاری از کتب مرجع شیعه بویژه منابع اصلی فقه شیعی در این دوره به رشته تحریر درآمد. هر چند نمی توان تمامی شکوفایی و پیشرفت تشیع را در این دوره مدیون امرای آل بویه دانست اما بی تردید این دولت تا حد زیادی در رشد تشیع در ایران و عراق نقش داشت . امرای این خاندان علیرغم تسامح مذهبی به شیعیان و علویان علاقه فراوان داشتند. ترمیم قبور ائمه، اظهار تشیع خاندان از سوی آنان، احیای شعائر مذهبی شیعه، ایجاد کتابخانه ها و استفاده از شیعیان در مناصب اداری و ... از جمله کارهایی بود که در جلو افتادن شیعیان در این عصر موثر واقع شد. دولتمردان بویهی علیرغم اتکایی که به جامعه شیعه داشتند از پیگیری سیاست مذهبی خالص شیعی احتراز ورزیدند و نه تنها تلاشهایشان در ایجاد تعادل میان مذاهب موثر واقع نشد بلکه آتش رقابتها را شعله ورتر کرد. حمایت اجتماعی و فرهنگی آنان از شیعیان باعث واکنشهای شدید از سوی جامعه اهل سنت شد.